נאָך פּרטים

The Modal Verb מוזן

  • ס׳איז שוין נאַכט. איך בין זייער מיד. איך מוז גיין שלאָפֿן.

    It’s already nighttime. I’m very tired. I must go to sleep.

  • מאירקע קען איצט נישט שפּילן אין קוישבאָל. ער האָט אַ סך היימאַרבעט און ער מוז אַלץ טאָן הײַנט.

    Meyerke can’t play basketball now. He has a lot of homework and he has to do it all today.

In unit 3 we learned three modal verbs: וועלן (וויל), קענען and דאַרפֿן‎‎‏‎‏ (see ‏3.2 נאָך פּרטים). This lesson contains the modal verb מוזן. It is similar to the other modal verbs:

Note that whereas וועלן, קענען and דאַרפֿן can be accompanied by a noun only, מוזן cannot. For example:

  • איך דאַרף אַ בלײַער.

but

  • איך מוז האָבן אַ בלײַער.

The meaning of מוזן is similar to that of דאַרפֿן, but מוזן is often stronger, and emphasizes that there is no choice. For example:

  • נעמי: יאַנקל, דו דאַרפֿסט עסן די מערן.

    Nomi: Yankl, you have to eat the carrots.

  • יאַנקל: נײן.

    Yankl: No.

  • נעמי: יאַנקל, דו דאַרפֿסט זיי עסן.

    Nomi: Yankl, you have to eat them.

  • יאַנקל: נײן.

    Yankl: No.

  • נעמי: יאַנקל, דו מוזסט עסן די מערן!

    Nomi: Yankl, you MUST eat the carrots!

  • יאַנקל עסט די מערן.

    Yankl eats the carrots.

  • ס׳איז פֿרײַטיק. איך דאַרף הײַנט באַקן חלות. … אוי, ס׳איז שוין נאָך מיטאָג. איך מוז באַקן די חלות איצט!

    It’s Friday. I have to bake challahs today. ... Oy, it’s already the afternoon. I absolutely have to bake the challahs now!

In negative sentences נישט מוזן has the sense of not having to do something, it is not an obligation:

  • אַ קינד מוז קענען לייענען אָבער עס מוז נישט שפּילן אין טעניס.

    A child must be able to read but does not have to play tennis.

Unit 4 Review

Verbs with a Converb

A converb changes the meaning of a verb. It is sometimes known as an adverbial complement or a separable prefix. Here are the converbs that we have already learned and the lesson in which each first appears:

3.1: צוריק

4.1: אַרײַן, אַרויס, אָן, אױס

Verb Form Position of the Converb Example
Infinitive Before the verb, one word אַרײַנגיין
Imperative After the verb, two words גיי אַרײַן!
Present Tense After the verb, two words איך גיי אַרײַן
There is always a strong accent on the converb.

Present tense/imperative: The subject or an adverb may (but does not have to) be placed between the conjugated verb and the converb. The negative נישט must be placed between the conjugated verb and the converb and is usually right before the converb. An object pronoun is usually placed between the conjugated verb and the converb. For example:

  • מאָבי, טו אויך אָן אַ שאַל!
  • איצט גייען מיר נישט אַרײַן.
  • יאַנקל איז מיד. די מאַמע טוט אים שוין אָן די פּיזשאַמע.

See also Position of the Personal Pronouns (below) and the general description of word order in ‏5.3 נאָך פּרטים.

The particle צו in the construction ליב האָבן צו + infinitive (see lesson 3.4) comes between the converb and the rest of the infinitive, and all three are written as one word:

  • איך האָב ליב אַרײַנצושפּרינגען אין וואַסער.

Cases

Three cases, nominative, accusative and dative, are used to describe the changes that occur in some nouns, and in most pronouns, adjectives and articles in Yiddish according to their role in the sentence. In this unit we have studied how pronouns and people’s names change according to case.

In the table below are several important roles that a noun can play in a sentence together with the corresponding case and the lesson where the case is explained and illustrated. A more detailed discussion of the concept of cases can be found in ‏4.2 נאָך פּרטים.

Role of Noun in Sentence Case Lesson
Subject Nominative
Predicate noun Nominative
Direct object Accusative 4.2
Indirect object Dative 4.4
Object of a preposition Dative 4.3

Personal Pronouns

The following table lists the personal pronouns in all cases:

Personal Pronouns
Nominative Accusative Dative
איך מיך מיר
דו דיך דיר
ער אים אים
זי זי איר
עס עס אים
מיר אונדז אונדז
איר אײַך אײַך
זיי זיי זיי

Position of the Personal Pronouns

A personal pronoun in the accusative or dative usually comes right after the conjugated verb, for example:

  • מאירקע איז דאָ! איך גיב אים איצט אַ מתּנה.
  • פּערל איז נישט אין שטוב. איך קען איר איצט נישט געבן קיין מתּנה.

If there is more than one pronoun the order is

  1. Nominative [.nom]
  2. Accusative [.acc]
  3. Dative [.dat]

For example:

  • פּערל וויל לייענען דאָס בוך. איך ברענג עס [.acc] איר [.dat] איצט.
  • מאָבי וויל הערן די מעשׂה. נעמי לייענט זי [.acc] אים [.dat] .
  • די מאַמע האָט דאָס זייגערל. אָט קען זי [.nom] עס [.acc] אײַך [.dat] געבן.

Pronouns and Grammatical Gender

Each noun has a grammatical gender. You can tell the gender by looking at the article with which the noun appears in the vocabulary:

Gender Masculine Feminine Neutral
Article דער די דאָס

A pronoun that takes the place of a singular noun reflects its grammatical gender. The case of the pronoun is determined by its role in the sentence.

Masculine Feminine Neutral
Nominative ער זי עס
Accusative אים זי עס
Dative אים איר אים

For example:

  • [masculine, nominative] וווּ איז דער מאַנטל? ער איז דאָ.‏
  • [feminine, accusative] נעמי ברענגט אַ פּיזשאַמע אָבער יאַנקל וויל זי נישט אָנטאָן.‏
  • [pronoun is neutral, dative] דאָס פּאַפּיר איז שמוציק. איך קען אויף אים נישט שרײַבן מײַן היימאַרבעט!‏

Declension of People’s Names

When a person’s name is in the accusative or dative, it is declined. That is, the suffix ‏–(ע)ן‏ is added.

When ן– and when ען–? See the table in ‏4.2 נאָך פּרטים‏.

For example:

  • הײַנט קומט מענדל. איך זע שוין מענדלען!
  • פּערל איז איצט בײַ מאירקען.
  • איך ברענג מאָבין ציבעלעס.

The Possessive Pronouns

The following table includes all the possessive pronouns.

Personal
Pronoun
Possessive Pronoun
Singular Plural
איך מײַן מײַנע
דו דײַן דײַנע
ער זײַן זײַנע
זי איר אירע
עס זײַן זײַנע
מיר אונדזער אונדזערע
איר אײַער אײַערע
זיי זייער זייערע

Note:

The possessive pronoun and definite article never appear together before a noun:

דאָס קלײד – מײַן קלײד – דאָס מײַן קלײד

Verbs with Irregular Infinitives and Irregular Present Tense Forms

Below is a summary of the verbs we have learned so far in YiddishPOP that have an irregular infinitive or are irregular in the present tense. The irregular forms are highlighted in bold. The lesson in which the irregularities are explained is also given.

Very Irregular Verbs
Infinitive זײַן האָבן געבן
איך בין האָב גיב
דו ביסט האָסט גיסט
ער/זי/עס איז האָט גיט
מיר זײַנען האָבן גיבן
איר זײַט האָט גיט
זיי זײַנען האָבן גיבן
Lesson 1.1, 4.2 1.4 4.4
Irregular Infinitive, Regular Conjugation in Present Tense
Infinitive גיין שטיין* זען טאָן וויסן
איך גיי שטיי זע טו ווייס
דו גייסט שטייסט זעסט טוסט ווייסט
ער/זי/עס גייט שטייט זעט טוט ווייסט
מיר גייען שטייען זעען טוען ווייסן
איר גייט שטייט זעט טוט ווייסט
זיי גייען שטייען זעען טוען ווייסן
Lesson 2.3 2.3 2.3 2.3 4.3

*פֿאַרשטיין‎ (3.5): The verb פֿאַרשטיין has the same endings in the infinitive and the present tense as the verb שטיין.

Modal Verbs
Infinitive קענען וועלן דאַרפֿן מוזן
איך קען וויל דאַרף מוז
דו קענסט ווילסט דאַרפֿסט מוזסט
ער/זי/עס קען וויל דאַרף מוז
מיר קענען ווילן דאַרפֿן מוזן
איר קענט ווילט דאַרפֿט מוזט
זיי קענען ווילן דאַרפֿן מוזן
Lesson 3.1 3.2 3.2 4.5